Zoeken in collecties

Uw zoekacties: zzOUD Databestand kloosters in Nederland

zzOUD Databestand kloosters in Nederland

beacon
5.672  beschrijvingen
gesorteerd op:
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Vestigingsplaats
Vestigingsplaats: Tiel
Datering:
916 - 961
Orde of congregatie:
Orde/congregatie onbekend
Naam van het klooster:
Walburgis
Patroonheilige:
Sint Walburgis
Plaatsnaam:
Tiel
Provincie:
Gelderland
Parochie:
Tiel
Destijds gewest:
Gelre
Bisdom:
Utrecht
Stichting/eerste vermelding:
916
Opheffing/laatste vermelding:
961
Type:
Klooster, v
Geschiedenis:
De stichting kort na 916 van het Tielse klooster, dat toegewijd werd aan de heilige Walburgis, wordt toegeschreven aan graaf Waldger, een oudere broer van graaf Dirk I van Holland, en zijn vrouw Alberada. Het is goed mogelijk dat dit klooster, dat volgens latere overlevering oorspronkelijk door monialen bevolkt werd, met de aan de zuidoostzijde van Tiel gelegen burcht één complex vormde. In de strijd, die Nederrijnse en Lotharingse vorsten in de tiende eeuw tegen de Duitse koning Otto de Grote voerden, werden de vorsten in 939 verslagen. Hun bezittingen werden toen door de koning geconfisqueerd. Daarop kwam in 950 door schenking van de koning voornoemd klooster met de burcht-binnen de muren waarvan, zoals reeds gezegd, het klooster waarschijnlijk lag- in het bezit van de Utrechtse Sint-Maartenskerk, de nieuwe zetelkerk van de bisschop. Kort daarna lijkt de Utrechtse bisschop Balderik de vrouwengemeenschap van het Tielse klooster door een convent van reguliere kanunniken te hebben vervangen. In 1015 werd dit convent van reguliere kanunniken door bisschop Adelbold II van Utrecht omgevormd tot een kapittel van seculiere kanunniken, dat in 1315 van Tiel naar Arnhem werd overgebracht
Gebruikte literatuur:
K. van Vliet, “In kringen van kanunniken. Munsters en kapittels in het bisdom Utrecht 695-1227” (Zutphen 2002), zie ook: https://pure.uva.nl/ws/files/3408097/24975_Thesis.pdf (30-05-2018), p.160-162/182-185/252-254; L. W. Lensen, ‘De Walburgskerk een bisschoppelijke kerk of een eigen kerk van de heren van Zutphen?’ in “Oud Zutphen”, 10 (1991), nr. 1, p. 8
Gebruikte websites:
Website Meertens Instituut, http://www.meertens.knaw.nl/bedevaart/bol/plaats/754 (30-05-2018); Website Kalendarium van Tiel, https://kalendarium.oudheidkamer-tiel.nl/hoofdlijnen.php (30-05-2018)
ENK Monasticon nummer:
ME-V099-001
VU Kloosterlijst nummer:
T05
Toon op kaart Toon op kaart
 
 
 
 
 
Kloosterorganisatie
Kloosterorganisatie: Orde/congregatie onbekend
Orde of congregatie:
Orde/congregatie onbekend
ENK Monasticon nummer:
V099
Toon op kaart Toon op kaart
 
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Vestigingsplaats
Vestigingsplaats: Zutphen
Datering:
voor 1059 - 1591
Orde of congregatie:
Seculiere kanunniken
Naam van het klooster:
St.Walburg-kapittel
Patroonheilige:
Sint Walburg
Plaatsnaam:
Zutphen
Provincie:
Gelderland
Parochie:
Zutphen
Destijds gewest:
Gelre
Bisdom:
Utrecht
Stichting/eerste vermelding:
voor 1059
Opheffing/laatste vermelding:
1591
Type:
Kapittel, m
Geschiedenis:
Dat het aan de Sint Walburgkerk te Zutphen verbonden kapittel voor 1059 of mogelijk al voor 1046 door de heer van Zutphen gesticht werd, was sinds lang de heersende opvatting. Volgens een recentere mening is onderhavig kapittel in het midden ven de 11e eeuw gesticht als rijkskapittel. De toen tot kapittelkerk verheven voorloper van de huidige Sint Walburgkerk maakte toen deel uit van een groter geheel, het paltscomplex dat, naar men aanneemt, in de hoge middeleeuwen door de Duitse koningen/keizers als residentie gebruikt werd. Het kapittel bestond uit een college van twaalf kanunniken. De zes oudste kanunniken waren in het genot van priesterprebenden, de vier in anciënniteit op hen volgende hadden de diakenprebende, terwijl de twee jongste kanunniken sub-diakenprebenden bezaten. De deken, die vanaf 1299 door de kanunniken uit hun midden werd gekozen, was voorzitter van het kapittel en was verantwoordelijk voor de uitoefening van de religieuze verplichtingen door de geestelijken, die aan de kapittelkerk verbonden waren. Met het beheer van de wereldlijke goederen van het kapittel was de proost belast, wiens rol echter al in de 13e eeuw uitgespeeld was. De collatie van zowel de proosdij als van de twaalf kanunniksplaatsen stond ter begeving van de heer van Zutphen, later de graaf/hertog van Gelre en Zutphen, waarop na uitsterven van de mannelijke lijn van de graven van Zutphen hun rechten in het begin van de 12e eeuw overgingen. In 1468 kreeg de stad Zutphen het recht drie van de twaalf kanunniken aan te wijzen, welke aanwijzing echter dan toch nog door voornoemde graaf/hertog bekrachtigd moest worden. Aanvankelijk leefden de kanunniken, de deken en de proost in een gemeenschappelijke woning binnen de rondom de kapittelkerk gelegen immuniteit, waar ze echter vanaf het tweede kwart van de 13e eeuw hun eigen afzonderlijke huizen lieten bouwen. Nadat in 1591 Zutphen definitief overging naar Staatse zijde, is het kapittel uiteengevallen, maar hoe en wanneer is niet bekend
Gebruikte literatuur:
J. Kuys, “Repertorium van collegiale kapittels in het middeleeuws bisdom Utrecht” (Hilversum 2014), p. 382-384; B. N. Leverland, “St. Pancras op het Hogeland: kerk en kapittel in Leiden tot aan de Reformatie” (Hilversum 2000), p. 36; A.H. Groustra-Werdekker, ’Ter eeuwige herinnering. De kapittelheren van de Sint-Walburgiskerk te Zutphen’ in “Lubuinis en Walburgis bijeen. Deventer en Zutphen als historische centra van kerkelijk leven” onder redactie van E.H. Bary, C.M. Hogenstijn, H.J. Selderhuis en J.D. Snel (Delft 2006), p. 135/136/137; A.J. Maris, ‘Vorming van kapittelen van seculiere kanunniken in Gelderland voor de Reformatie’ in “Nederlandsch Archievenblad”, 1 november 1966, zie ook: https://kvan.courant.nu/issue/NAB/1966-11-01/edition/0/page/54?query=kapittel%20Zutphen&sort=relevance (01-07-2018), p. 159-163; A. Bastemeijer, ‘De zesde kerk van bisschop Bernold van Utrecht. Oorsprong en betekenis van de St.-Walburgskerk te Zutphen’in “Madoc”, 9 (1995), zie ook: https://www.dbnl.org/tekst/_mad001199501_01/_mad001199501_01_0002.php ((13-07-2018); p. 8-10; L.W. Lensen, ‘De Walburgskerk een bisschoppelijke kerk of een eigen kerk van de heren van Zutphen?’ in “Oud Zutphen”, 10 (1991), nr. 1, zie ook: http://95.211.224.136/~historie/tijdschrift/pdf/184.pdf (13-07-2018), p. 2/5/6/7; J. Hartman, ‘Middeleeuwse kerkelijke gebruiken in Zutphen’, zie ook: http://95.211.224.136/~historie/tijdschrift/pdf/238.pdf (13-07-2018), p. 34/35
Gebruikte websites:
Website Regionaal Archief Zutphen, http://www.regionaalarchiefzutphen.nl/archieven/details/NL-ZuRAZ-0325/path/7.1/start/0/section/context (13-07-2018); Website Instituut Meertens, http://www.meertens.knaw.nl/bedevaart/bol/plaats/1200 (13-07-2018); Website Wikipedia, https://nl.wikipedia.org/wiki/Sint_Walburgiskerk_(Zutphen) (14-07-2018)
ENK Monasticon nummer:
ME-V019-063
VU Kloosterlijst nummer:
Kap63
Toon op kaart Toon op kaart
 
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Vestigingsplaats
Vestigingsplaats: Zierikzee
Datering:
1378 - 1573
Orde of congregatie:
Seculiere kanunniken
Naam van het klooster:
St.Lieven-kapittel
Patroonheilige:
Sint Lieven
Plaatsnaam:
Zierikzee
Provincie:
Zeeland
Parochie:
Zierikzee
Destijds gewest:
Zeeland
Bisdom:
Utrecht
Stichting/eerste vermelding:
1378
Opheffing/laatste vermelding:
1573
Type:
Kapittel, m
Geschiedenis:
Er bestaan aanwijzingen dat er al in 976 in Zierikzee een vermoedelijk uit hout opgetrokken kerk bestond. Deze kerk, die toen nog deel uitmaakte van de bezittingen van de Gentse Sint-Baafsabdij, was, na eerst een ander patrocinium gehad te hebben, toegewijd aan Sint Lieven, een fictieve heilige, wiens verering sinds het begin van de 11e eeuw door voornoemde abdij krachtig gepropageerd werd. Waarschijnlijk in het midden van de 12e eeuw liet Dirk VI van Holland in plaats van deze kerk, nadat hij of een van zijn voorgangers daarvan het patronaatrecht verworven had, een nieuwe tufstenen kerk bouwen. In 1378 werd door hertog Albrecht van Beieren een aan deze kerk verbonden kapittel gesticht, dat niet minder dan 24 kanunniken zou omvatten, maar in werkelijkheid waarschijnlijk het aantal van 20 kanunniken nimmer overtroffen heeft. De stichting van onderhavig kapittel werd bevestigd door Arnold van Horn, die van 1371 tot 1378 bisschop van Utrecht was. De akte van deze bevestiging is echter niet bewaard gebleven. Pas in 1398 volgde de bevestiging door paus Bonifacius IX, die het kapittel toen tevens exemptie verleende van het bisschoppelijk en aartsbisschoppelijk gezag. In 1573 namen watergeuzen uit Veere de stad Zierikzee in. Stap voor stap kregen de calvinisten toen in de stad de overhand. In 1575 werd Zierikzee belegerd door Spaanse troepen. Na negen maanden stand te hebben gehouden, gaven de troepen van Prins Willem van Oranje zich over aan de Spanjaarden. Al na enkele maanden vertrokken de Spanjaarden al muitend naar Vlaanderen. Zierikzee kwam toen definitief in handen van de Staatsen. Van een duurzaam herstel van de katholieke eredienst was dan ook geen sprake en leidde uiteindelijk tot de opheffing van het Zierikzeese kapittel
Gebruikte literatuur:
J. Kuys, “Repertorium van collegiale kapittels in het middeleeuws bisdom Utrecht” (Hilversum 2014), p. 373-376; K. van Vliet, Proefschrift “In kringen van kanunniken. Munsters en kapittels in het bisdom Utrecht 695-1227” (Universiteit Utrecht 2002), zie ook: https://pure.uva.nl/ws/files/3408097/24975_Thesis.pdf (07-07-2018), p. 269/270/276/277; B. N. Leverland, “St. Pancras op het Hogeland: kerk en kapittel in Leiden tot aan de Reformatie” (Hilversum 2000), p. 37/85; C. Dekker, ‘Sint-Baaf in Zeeland’ in “Archief”, 1995, zie ook: https://tijdschriftenbankzeeland.nl/issue/arc/1995-01-01/edition/0/page/9?query=kapittel%20Zierikzee&sort=relevance (12-07-2018), p. 69/70; H. Halbertsma, ‘De vermeende centraalbouw der Sint-Lievenskerk te Zierikzee’ in “Kroniek van het land van de zeemeermin”, 9 (1984), zie ook: https://tijdschriftenbankzeeland.nl/issue/kro/1984-01-01/edition/0/page/41?query=kapittel%20Zierikzee&sort=relevance&page=1 (12-07-2018), p.45/47/48/510
Gebruikte websites:
Website Medieval Memoria Online (MEMO), https://memodatabase.hum.uu.nl/memo-is/detail/index?detailId=935&detailType=Chapter (12-07-2018); Website Encyclopedie van Zeeland, https://encyclopedievanzeeland.nl/Zierikzee (12-07-2018)
ENK Monasticon nummer:
ME-V019-062
VU Kloosterlijst nummer:
Kap62
Toon op kaart Toon op kaart