Zoeken in collecties

Landkaart van Nederland waarop de vestigingen van de congregatie zijn aangegeven. De kaart geeft de situatie weer van omstreeks 1955.

Binnen de congregatie van de Franciscanessen van Etten werd op de maandag na de zondag in het octaaf van Driekoningen het kerstkindje onder de zusters verloot. De zuster die het kindje lootte, mocht het kindje het hele jaar in haar cel houden en een passende plaats en verering geven. Rond het bezit van dit kindje ontstonden allerlei interpretaties. Men zou extra 'kruizen' van God krijgen (God beproeft immers degene die Hij lief heeft); men zou dat jaar verplaatst worden naar een andere plaats en communauteit.

Friese staartklok.

Kruisbeeld dat in de cel van een zuster Franciscanes van Etten hing.

Lessenaar waarin de zusters haar school- en persoonlijk materiaal konden opbergen. De lessenaar stond in de kamer of zaal waar de zusters bijeenkwamen om te studeren of voor school te werken.

Pers met lade, bijbehorende tafel met gedraaide poten.

Twee albums met 30 geborduurde mandala's gemaakt door zuster Euphrasia de Ruyte (1911-2007) van de Franciscanessen van Etten. Bij elke mandala is een handgeschreven uitleg gevoegd. Voorin de eerste map ligt een getypt gedicht 'Een kunstwerk', vermoedelijk inspiratiebron voor zuster Euphrasia. In het in memoriam uitgesproken bij de begrafenis in 2007 vertelde medezuster Victima de Klijn hoe zuster Euphrasia enkele jaren geleden in aanraking kwam met iemand die mandala's borduurde: "Het sprak haar aan en ze begon er ook mee. En zo volgde nu al enkele jaren lang met een zekere regelmaat de ene mandala na de andere, steeds verrassend nieuw, mooi, maar telkens weer op het zelfde thema, waarin de motieven van haar leven terug kwamen: zonde, boete, genade; verlossing en bevrijding, licht, liefde"
.

Drinkgerei gebruikt in de refter. Grijs met blauwe banden en een blauw vak met daarin het nummer van de zuster die van de betreffende pint gebruik maakte.

Tekens van waardering voor (het werk van) de Zusters Franciscanessen van Etten in Indonesië. Eén plaquette (1) is afkomstig van de Yayasan Amkur school te West Borneo, de andere plaquette (2) is afkomstig van de Zusters Franciscanessen van Sambas Indonesia en is opgesteld in het Nederlands en Indonesisch. Beide plaquettes zijn geschonken t.g.v. het 70-jarig jubileum van de Zusters Franciscanessen van Etten in Indonesië in 1994. Beide plaquettes zijn aan de achterzijde voorzien van een standaard.

Algemene overste van 1955 tot 1973. Een intelligente, begaafde vrouw die de congregatie moet besturen in de moeilijke zestiger jaren: jaren van drang naar vernieuwing. Die vernieuwing, gericht op authenticiteit van leven, was haar op het lijf geschreven. Ze heeft zich - soms eenzaam - door dit moeizame proces heengeworsteld. Ze was daarbij de voortrekster. Ze stond mede aan de wieg van de SNVR, is de stuwende kracht geweest bij de oprichting van de Franciscaanse Samenwerking, was mede samenstelster van de Franciscaanse Leefregel en jarenlang lid van het PINK. Wat buiten gebeurde straalde af op de eigen congregatie, al was het een moeizame strijd tussen ideaal en werkelijkheid, tussen visie en beperkte krachten in een congregatie die haar eerste ouderdomsverschijnselen ging vertonen.

Moeder Joanna van Jezus (Joanna Neerinck) was stichteres van de Penitenten-Recollectinen. Het schilderij is gemaakt in opdracht van mère Vincentia van de Congregatie van Mariadal, Roosendaal.

Algemene overste van 1891 tot 1898. Mère Birgitte bouwde voort op het beleid van haar zus. De tijd van de Van Dijken wordt gekenmerkt door de ontwikkeling van een congregatie met contemplatieve inslag naar een onderwijscongregatie. In 1891 werd door de congregatie een eigen normaalschool opgericht voor de vorming van eigen leerkrachten en katholieke meisjes. De grote promotor daarvan was Mère Birgitte, algemeen overste van het internaat.

Algemene overste van 1937 tot 1955. Een markante vrouw met grote kwaliteiten en met een zwaar verantwoordelijkheidsgevoel. Zij heeft de congregatie moeten besturen toen de eerste veranderingen in denkwijzen zich al aankondigden, zij het nog ondergronds. Ze droeg de lasten, de zorgen en de spanningen die de oorlog meebracht en die ook de congregatie troffen. Haar eigen behoudende aard sloot sterk aan bij de restauratieve tendens die kenmerkend was voor de na-oorlogse jaren. Lang, te lang, lag de bestuurslast op haar schouders.

Algemene overste van 1919 tot 1925. Al zestig jaar oud als zij tot algemeen overste gekozen wordt, is ze in de congregatie bekend als een milde en hartelijke vrouw. Onder haar bestuur werd in 1924 in de congregatie het onderscheid tussen lekenzusters en koorzusters opgeheven. Naast de bestaande vormen van onderwijs werd er ruimte gegeven aan verpleging. Dit laatste zeker ook met het oog op de missionering die in 1924 werd begonnen in Borneo, het huidige Kalimantan Barat. Haar zorg daarbij was te voorkomen dat al dat werk ten koste zou gaan van de religieuze geest en het geestelijk leven van haar zusters. Ze sprak zich hierover herhaaldelijk uit.

Algemene overste van 1856 tot 1891. Meer dan veertig jaar werd de congregatie bestuurd door - wat binnenkamers genoemd wordt - de Van Dijken. Stammend uit een ontwikkelde Brabantse oerkatholieke familie, brachten de twee zusjes Van Dijken heel wat mee aan verstandelijke, geestelijke en spirituele mogelijkheden. Beiden waren goede oversten. Mère Dominique gaf de richting aan die de congregatie jarenlang zou gaan. In haar bestuursperiode groeide de congregatie van een klein en kwetsbaar begin uit tot een religieus onderwijsinstituut. Het aantal leden groeide van 42 naar 222, het aantal succursalen van 2 naar 13. Ze was een fijngevoelige vrouw voor wie het soms moeilijk was doortastend op te treden. In een eigen werkje 'Onderzoek voor een overste; dikwijls te herlezen' gaf ze in 68 punten weer hoe de houding van een overste ten opzicht van medezusters dient te zijn.

Algemene overste van 1925 tot 1937. Zuster Annette Verbeeten tekent haar in de Geschiedenis van de Congregatie als: klein, bescheiden, beminnelijk en eenvoudig. En zo kennen vele zusters haar ook nog. Men kan daar aan toe voegen: beschaafd. Komend uit een cultureel hoogstaand gezin benadrukte mère Josephine de waarde van een beschaving in de kloosterlijke samenleving. Onder haar bestuur maakt de congregatie in vele opzichten een sterke groei door. Daarom is ook voor haar het onderlinge contact tussen de zusters van groot belang. Ze liet vanaf 1931 het zogenaamde St. Josephblaadje verschijnen, begin van het nog bestaande congregatietijdschrift.

Algemene overste van 1835 tot 1856. Als vicaresse maakte ze van dichtbij de plannen mee voor de vestiging van een nieuwe stichting in Roosendaal, en het vertrek van mère M. Joseph daarheen. Na de definitieve breuk in 1835 moest zij de taak van haar voorgangster overnemen.
Mère M. Louise was een vrome en bescheiden vrouw. Ze had behoefte aan de blijvende steun van mère Marie Joseph en bleef nauw met haar samenwerken. In de twintig jaar van haar leiding jaar begon de uitbreiding van de congregatie buiten de grenzen van het eigen klooster, met name in West-Brabant en Zeeland.
Te zwaar belast door haar functie ging ze in op het verzoek van mère M. Joseph om de leiding op zich te nemen van een viertal zusters die werden uitgezonden voor een missionering in Suriname. Na twaalf jaar zware arbeid daar waren haar krachten gesloopt. Ze legde haar taak als overste neer, maar bleef nog twintig jaar onder de Surinaamse jeugd werken. Ze overleed er op 5 mei 1892, 88 jaar oud.

Algemene overste van 1820 tot 1835. Mère Marie Joseph, Maria Raaymakers (1781-1867) sloot zich als negentienjarig meisje aan bij de kleine groep zusters die vanwege de antireligieuze wetten in de Zuidelijke Nederlanden waren gevlucht en zich uiteindelijk hergroepeerden in Waalwijk. Ze wilden er hun leven als Penitenten-Recollectinnen van de Reform van Limburg voortzetten. Beschouwend van aard hielden deze zusters binnen de mogelijkheden van hun contemplatieve bestaan de zogenoemde 'tafelieren' (interne leerlingen). Dit ideaal deed hen zoeken naar een juiste plaats. Ze vonden die in 1801 in Dongen. Gedreven door 'een innerlijke stem' ging M. Joseph in 1820 opnieuw op tocht. Ze vestigde zich met enkele medezusters in Etten en stichtte er een nieuwe congregatie. Dit gebeurt nogmaals in 1835 als zij ingaat op een verzoek vanuit Roosendaal om zich ook daar te vestigen. Mère M. Joseph zet er niet alleen enkele zusters in, maar vertrekt ook zelf daarheen. Haar optreden werd oorzaak van een tweede scheiding. Zo ontstonden er door haar toedoen drie zelfstandige congregaties.

Algemene overste van 1898 tot 1919. Evenals de stichteres van haar congregatie benadrukt mère Xavier de waarde van de eenheid onder de leden. Haar eerste brief aan haar zusters gaat over de eenheid. De congregatie is groeiende in alle opzichten: het aantal zusters groeit gestaag evenals het aantal pensionnairen. Het kleine moederhuis groeit uit tot een groot gebouwencomplex. Het onderwijs vraagt steeds meer om een goede scholing. Mère Xavier stond niet alleen in de stroom, maar plaatste zich ook daarin en stimuleerde tot het aanpakken van allerlei vormen van onderwijs. Je gaat er maar aanstaan en begint maar, was haar leuze.

Algemene overste van 1973 tot 1989. Ze erft een congregatie die in meerdere opzichten op haar retour is. Wat in vele jaren was opgebouwd, moest stukje bij beetje worden afgebouwd: er traden geen nieuwe leden meer in en scholen moesten worden overgedragen, huizen gesloten, communiteiten ontbonden. Ook pas begonnen werk en nieuwe leefvormen bleken toch niet levensvatbaar. Dit had tot gevolg dat een identiteitscrisis niet denkbeeldig was; de omstandigheden dwongen de congregatie zich te bezinnen op haar identiteit, van binnenuit, in een lang proces van zoeken. Het zoeken naar de beleving van authentieke waarden in een aan de tijd aangepaste vormgeving heeft deze periode bepaald. Het gebeurde onder het motto 'congregatie-in-kapittel' en voltrok zich in nauwe relatie met wat er binnen religieus Nederland op velerlei gebied gaande was.

De vaantjes zijn gebruikt bij de jaarlijkse Sacramentsprocessie door de tuin van 't Withof. De vaantjes zijn door de zusters gemaakt. De vaantjes stonden langs de route van de processie. De 12 rode schilden wijzen op de verering van het H. Hart en speciaal op de twaalf beloften door het Hart gedaan aan Margaretha Maria Alacoque in 1675. De witte vaantjes duiden vooral op de verering van het Sacrament. Ze geven de symbolen van Christus.

Gekalligrafeerde tekst voor de celebrant. Het betreft de vernieuwde tekst totstandgekomen na de herziening van de constituties en directorium onder moeder Annette Verbeeten.

De rozenkrans werd aan het koord om het middel gedragen. In 1954 werd de rozenkrans ingekort tot vijf tientjes. Aan de rozenkrans hing een medaille met afbeeldingen van Franciscus en Antonius, en een medaille met de afbeeldingen van Maria en Josef. Onderdeel van de rozenkrans is een ingelegd kruis van 16 bij 8 cm..