Zoeken in collecties

Kopie van een paneel (104 x 72 cm) van Anthony van Dyck uit 1627, dat zich bevindt in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen. De afmetingen van het origineel en de kopie zijn nagenoeg gelijk

Op de achterzijde is door pater Th. van den Elsen osc geschreven "Van P.J. Bechem". Hermans vermeldt dat Bechem, naast een in 1762 geschilderd portret van prior F.W. Loverix, een aantal andere schilderijen vervaardigd heeft, waaronder een "Christus in Cruce pendens". Mogelijk is het hier beschreven doek dat van Bechem. Zie ook onder inv. nrs. Ag0108 en Ag0162. Het werk is vervaardigd naar voorbeeld van een uit ca.1627 daterend paneel van Anthony van Dijck, geschilderd voor de prior van de Antwerpse Augustijnen. Van dit werk, dat zich nu bevindt in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen, zijn verschillende varianten bekend. Een ervan bevindt zich in het Kunsthistorisches Museum te Wenen. Meerdere gravures zijn van het paneel gemaakt, onder andere door Lourie en Erin Corr

Volgens aantekeningen van pater Th. van den Elsen osc zou het paneel zijn gesigneerd "Marc Duval fecit". Tijdens de inventarisatie echter werd geen enkele signatuur aangetroffen. In de beschikbare literatuur ook geen gegevens over Duval aangetroffen

Mogelijk is de vervaardiger bij het schilderen van dit doek geïnspireerd door het werk van de zestiende-eeuwse Antwerpse schilder Jan van Hemessen

Beide voorstellingen zitten achter glas en zijn bevestigd op een houten plaat. Eenvoudige, zwart gelakte lijsten

De oorsprong van het gebruik van koper als drager van olieverfschilderijen moet hoogstwaarschijnlijk in Italië worden gezocht. De bloeiperiode ligt vanaf het midden van de tweede helft van de zestiende tot aan het midden van de zeventiende eeuw. Daarna begon de populariteit van het schilderen op koper af te nemen, maar de methode kwam nog voor tot ver in de zeventiende en zelfs in de achttiende eeuw. Het werd vooral gepraktiseerd door Nederlanders en Duitsers, in geringer mate ook door Italianen. Voor de Nederlanden gold Antwerpen als belangrijkste centrum. Daar ontstond in de eerste helft van de zeventiende eeuw een levendige internationale kunsthandel; koperen schilderijtjes maakten een wezenlijk onderdeel hiervan uit. Naast werken door grote meesters vervaardigd en gesigneerd, zijn er ook vele anonieme 'kopertjes' voor devotionele doeleinden gemaakt. Ze werden vaak in serie vervaardigd en geëxporteerd om te functioneren als huisdevotieobject. De artistieke kwaliteit ervan is meestal niet erg groot. Merendeels betreft het kopieën van schilderijen van Italiaanse en Noord-Europese schilders, die via de prentkunst werden verspreid en daardoor algemene bekendheid kregen.
Indien de schilderijen, vermeld in de catalogus van de in 1961 te Amersfoort gehouden tentoonstelling slaan op de hier beschreven voorstellingen, zijn beide 'kopertjes' eind augustus 1956 door magister-generaal W. van Hees overgebracht naar het destijds te Amersfoort gevestigde generalaat; op 5 november 1984 zijn ze teruggegaan naar St. Agatha.
De hier beschreven 'kopertjes' zijn nagenoeg identiek aan de reeds vermelde voorstellingen, beschreven onder inv.nrs.Ag/0103; Ag/0104

De naam van de vervaardiger bekend via dossier Elsen. Henricus IJzermans (Vlaardingen 1870-Perham, U.S.A. 1938) geprofest te St. Agatha in 1890, priester gewijd 1895. Van 1895 tot 1899 was hij leraar te Uden, daarna tot 1904 novicenmeester te Diest. Van 1904 tot 1910 professor in de dogmatiek te St. Agatha, daarna tot aan zijn dood missionaris in de Verenigde Staten.
De voorstelling gaat terug op een gravure van Löffler Jr. naar een tekening van Jo Schott van vóór 1665. Ze vormt het centrale deel van deze prent, waar omheen taferelen van de vinding, de opgraving en de overbrenging van het gebeente van Odilia. Deze voorstelling van Odilia met Johannes van Eppa heeft meerdere kunstenaars gediend tot inspiratiebron.
In het klooster St. Agatha bevindt zich blijkens een artikel van pater A. van de Pasch osc uit 1959 een prent van deze iconografisch interessante gravure (zie Appendix B 2). De kloosters te Amersfoort en te Uden zijn in het bezit van reproducties van deze prent.
Eén van de acht ramen van het nachtkoor van het klooster te Uden geeft dezelfde voorstelling te zien als die op het hier beschreven doek. De ramen zijn vervaardigd in het atelier F. Nicolas en Zonen te Roermond in 1916 (zie lijst Uden, inv.nr. Ud/078 E). In Kruistriomf is schrijft IJzermans dat hij een kamer als atelier gebruikt: Kruistriomf 1 (1922), p. 258

De figuren van Maria en het Kind zijn een kopie van een doek van Peter Paul Rubens (Antwerpen 1577-1640), getiteld 'De H. Maagd met het kind' (108 x 84 cm). Het dateert uit ca.1615 en bevindt zich in de Hermitage te Leningrad. Rubens' eerste vrouw, Isabella Brandt, zou model hebben gestaan voor de Madonna, zijn oudste kind Peter voor het kind Jezus. De figuur van Anna ontbreekt op dit schilderij. Niet duidelijk is welke inspiratiebron de schilder heeft gebruikt voor deze figuur op het hierboven beschreven doek.
In de Pfarrkirche St. Paul te Aken bevindt zich een replica (olieverf op doek, 97 x 80 cm) van het werk uit de Hermitage.
Het werk te St. Agatha is niet van een groot meester

Frans Theodoor Cox, geboren te Maasniel 1917, leerling van de Stadsakademie te Maastricht. Vervaardigde sculpturen in beton en brons, glas-in-loodvensters, wandschilderingen, wandkleden en reliëfs.
- Het werk is een kopie van een schilderij van Luc van Hoek uit 1936 (dossier Elsen)

Adriaen Pietersz. van de Venne, schilder, tekenaar en dichter, geboren te Delft 1589 en overleden te 's-Gravenhage in 1662, was omstreeks 1607 werkzaam te Antwerpen, daarna tot omstreeks 1625 te Middelburg. De rest van zijn leven bracht hij door in Den Haag en schilderde er bij voorkeur grisailles. Hij was leerling van de goudsmid Simon Valck te Leiden en van de grisailleschilder Jeron. van Diest. Hij illustreerde onder meer de werken van Jacob Cats. In zijn oeuvre kan men twee perioden onderscheiden: de vroege werken met hun vrolijke kleuren getuigen van een grote vreugde, beleefd aan het reilen en zeilen van mensen uit alle standen, de latere in grisaille uitgevoerde werken uit het leven van de armen en landlopers hebben daarentegen een ernstiger grondtoon. Het Rijksmuseum is in bezit van veel schilderijen van zijn hand. In het Suermondt-Ludwig-Museum te Aken hangt een werkje dat nauw verwant is aan dit schilderij en aan het paneel, beschreven onder inv.nr.Ag/0121

Hermans identificeert de heilige als Blasius

Het doek werd eind augustus 1956 door magister-generaal W. van Hees overgebracht naar het destijds te Amersfoort gevestigde generalaat; op 5 november 1984 kwam het terug naar St. Agatha (dossier Elsen)

Misschien betreft het, gezien de vorm van het paneel, een schoorsteenstuk. Hermans vermeldt het paneel niet in zijn werk uit 1858

Borststukken in ovaal medaillon binnen verschillende, met architectuurelementen versierde en grisaille geschilderde omlijstingen. Aan de onderzijde in cartouche de naam en twee, spiegelbeeldig weergegeven evangelistensymbolen. De doeken zijn waarschijnlijk vervaardigd naar voorbeelden van prenten uit XVIIa

Misschien is dit het schilderij dat als altaarstuk heeft gefungeerd in het barokke hoofdaltaar, zoals te zien op een tekening van J. van Boldrik (Cat.tent. Uden 1987, p.127, afb.128a). Het schilderij, dat kapot op zolder stond, werd eind augustus 1956 door magister-generaal W. van Hees overgebracht naar het destijds te Amersfoort gevestigde generalaat; op 5 november 1984 kwam het terug in St. Agatha (dossier Elsen)

Kopie van de bekende kruisafneming van Peter Paul Rubens (1577-1640), die zich bevindt in de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal te Antwerpen. Ze vormt het middenpaneel (420 x 310 cm) van een drieluik, dat in opdracht van het kloveniersgilde ten behoeve van het gildealtaar werd vervaardigd in 1612 (middenpaneel), resp. 1614 (zijluiken).
Op de achterkant is het paneel voorzien van merktekens: twee met de duimen naar elkaar gewende handjes (= Antwerpen), een soort roset (= stempel van het Sint Lucasgilde ?) en een onduidelijk teken (een stad met drie torens ?).
Hermans vermeldt het paneel niet in zijn uit 1858 daterende werk

Kopie van een werk van Anthony van Dyck (olieverf op doek, 229 x 159 cm) uit 1616/1617 dat zich bevindt in de Alte Pinakothek te München. Een eerste versie ervan is in het bezit van museum Het Louvre te Parijs. Replica's met kleine varianten bevinden zich in de National Gallery of Scotland te Edinburgh en in Warwick Castle.
Anthonie van Dyck (Antwerpen 1599 - Londen 1641), leerling en later medewerker van P.P. Rubens. Behalve in Vlaanderen werkte hij in de Noordelijke Nederlanden, Italië, Frankrijk en Engeland. Bij de Engelse koningen Jacob I en Karel I stond hij in groot aanzien.
Hermans oppert de mogelijkheid dat het werk misschien is vervaardigd door Abraham Janssen, een navolger van Rubens