Zoeken in collecties

In 1389 werd in de Broerenstraat te Zwolle een begijnenhuis gesticht, wat mogelijk gemaakt werd door de schenking van Jacob Werenboldt en zijn vrouw Lyse van landerijen in de polder Mastenbroek. Later werd dit begijnenhuis, waarvan de gebouwen uit 1417 dateerden, tot een convent van zuster des gemenen levens omgevormd. Het huis werd toegewijd aan St. Caecilia en werd doorgaans Kinderhuis genoemd, omdat de zusters in onderwijs voorzagen aan jonge dochters van inwoners van Zwolle. Het stadsbestuur stelde in 1441 aan het convent de voorwaarde dat zonder goedkeuring van het stadsbestuur geen huizen of erven binnen Zwolle mochten worden aangekocht. Als deze bij testament vermaakt werden, moest binnen een jaar tot verkoop daarvan worden overgegaan. De zuster verkregen het recht op een eigen kapel, die in 1502 gereed kwam. In 1581 verbood het stadsbestuur het convent nog zusters op te nemen, dat daardoor tot uitsterven gedoemd was. De uiteindelijke opheffing van het convent volgde in 1590. De gebouwen gingen dienst doen als “het Holdehuis“, een weeshuis waar op kosten van de samenleving ouderloze kinderen werden opgenomen van arme ingezetenen van Zwolle, die niet het Zwolse burgerrecht hadden verworven

Witte van Windesheim, broer van Meynold van Windesheim die een hoge functie had aan het hof van de bisschop van Utrecht, kocht in 1404 een huis en erf in de Musschenhage in Zwolle buiten de Voorsterpoort. In 1409 bestemde hij dit aan St. Agatha toegewijde huis, dat het Wytenhuis genoemd werd, voor een gemeenschap van zusters des gemenen levens. Dirk van Herxen, neef van Witte van Windesheim en rector van het Zwolse Gregeoriushuis, was biechtvader en toezichthouder van het Wytenhuis. In 1438 erfden de zusters het belendend huis, dat Gertruyd van Zuytem in 1414 voor het in dit huis huisvesten van eveneens een gemeenschap van zuster in erfpacht verkregen had. Wellicht ten gevolge van den Gelderse oorlogen werd het Wytenhuis in 1524 naar de binnen de stadsmuren gelegen Bitterstraat verplaatst. Het huis hier hadden de zusters in 1616 nog in bezit, maar schijnen het aan het eind van dat jaar ontruimd te hebben

In 1334 schonk een zekere Alfardus Martini Dryneman een huis, Rondeel genaamd, met de achterliggende grond aan een gemeenschap van vrome vrouwen, die in Zutphen op de Nieuwstad woonden. Dit huis was oorspronkelijk de noordoostelijke hoektoren, die deel had uitgemaakt van de vestingwerken van de stad, maar na de bouw van de Berkelpoort in 1312 overbodig geworden was. De gemeenschap, die naar de naam van hun huis, eveneens Rondeel genoemd werd, moest steeds uit ten minste twaalf leden bestaan. Na zijn dood en die van zijn beide zonen liet Alfardus aan de gemeenschap ook het huis “Het Bronkhostergoed” te Eerbeek na. De schepenen van Zutphen namen toen tevens het bestuur over van de gemeenschap, die beslist beïnvloed zal zijn geweest door de Deventer zusters des gemene levens die, tijdens het Utrechts Schisma, in Zutphen in de jaren 1426 tot 1432 onderdak vonden. In 1476 werden nieuwe statuten opgesteld, waarmee het Rondeel officieel de leefwijze van de zusters des gemenen levens aannam. Deze statuten hadden tevens in een verbetering van de financiële situatie van het Rondeel tot gevolg, doordat in deze statuten bepaald was, dat eenieder die in de gemeenschap opgenomen werd een financiële bijdrage moest verlenen. Onder dwang van het stadsbestuur werd het Rondeel in 1596 opgeheven. Kort daarna werden de gebouwen als Burgerweeshuis in gebruik genomen

In 1397 bestemden Regelant Groenloch en Styne van Griet hun woning aan het Oude Wand bij de Komsteeg in Zutphen voor vrouwen, die een vroom leven wilden leiden. Een belendend huis werd in 1398 door het echtpaar Henrick Adaman van Vorden en Geese Blommenaersdochter voor eenzelfde doel beschikbaar gesteld. Al spoedig werden beide huizen samengevoegd tot een huis van zusters des gemenen levens. Dit huis werd doorgaans Adamanshuis genoemd, maar stond naar St. Agnes, aan wie het huis toegewijd was, ook als het Agnietenconvent bekend. Bij akte van 1456 deden de zusters afstand van al hun roerende en onroerende goederen op de wijze van een schenking onder levenden. In 1461 volgde de bevestiging van de Utrechtse bisschop David van Bourgondië. Hij verleende de zusters onder meer het recht een eigen kapel te hebben. Voor de bouw van deze kapel, die in 1465 gereed kwam, kochten de zusters in 1462 een tuin en boomgaard, gelegen op de hoek van het Oude Wand en de Komsteeg. De zusters legden zich toe op spinnen en weven. Hierdoor ondervonden de Zutphense wevers in hun ogen oneerlijke concurrentie. De Zutphense magistraat besloot toen de zusters slechts toe te staan niet meer dan acht weefgetouwen in bedrijf te hebben en niet anders dan de wol van hun eigen schapen te gebruiken. In de loop van de 16e eeuw ging het bergafwaarts met het convent. Na door Willem IV van den Bergh, zwager van Willem van Oranje, verdreven te zijn, kregen de Spanjaarden Zutphen in 1583 weer in handen. Dit voor korte tijd. In 1586 werd Zutphen weer door de Staatsen ingenomen. Deze tijd van oorlogsgeweld verliep voor het Agnietenconvent door plundering, inkwartiering van krijgsvolk en opgelegde schattingen rampzalig. In 1612 werd het convent opgeheven. De gebouwen kregen de bestemming van paardenstal, school, spinnerij of glasblazerij. Andere delen werden verbouwd tot deftige huizen voor stedelijke notabelen. De kapel deed achtereenvolgens dienst als ammunitiehuis, tapijtfabriek en militair kledingmagazijn