Zoeken in collecties

De cisterciënzers van de Sint-Bernardsabdij te Hemiksem, een gemeente in de Belgische provincie Antwerpen, hadden in Bergen op Zoom een refugiehuis aan de “Sint Bernaardshoek”

Bij Axel, een stad in Zeeuws-Vlaanderen, had de Vlaamse abdij Ter Duinen in 1240 in Peerboom, een verdronken dorp in de Braakman, een uithof met de naam Lepe, waaraan een hospitaal verbonden was. Van 1263 tot 1275 zijn de gronden van Lepe ingepolderd, op voorwaarde dat de helft aan de abdij van Ter Duinen zou komen en de helft aan de Vlaamse gravin. Deze laatste maakte echter in 1273 aanspraak op alle goederen. Peerboom verdween in 1488 onder water, eerst door de inundaties tijdens de oorlog die Maximiliaan van Oostenrijk in deze streek voerde en vervolgens door de stormvloed van 1493

In 1240 besloot Gerke Harkema, een rijk en machtig landheer uit Twijzel, een klooster te stichten, dat de naam Jeruzalem kreeg, maar naar zijn stichter doorgaans Gerkesklooster genoemd werd. Voor dit klooster diende een kloosterorde te worden gekozen. Daartoe voerde Gerke overleg met de abten van de kloosters Ludingakerk (reguliere kanunniken), Mariëngaard (norbertijnen) en Klaarkamp (cisterciënzers). Tegen betaling van een geldsom trok Ludingakerk zich terug. De overblijvende twee kloosters, die het samen niet eens konden worden, wendden zich tot bisschop van Munster, die in 1244 tot opneming van het klooster in de cisterciënzer orde besloot. Het Gerkesklooster verwierf venen ten zuiden van Surhuizum en landbouw- en weidegrond aan beide kanten van de Lauwers, waar het een groot aandeel had in bedijkingen en regeling van de waterstand door middel van sluizen. Tevens bezat het klooster van oudsher wereldlijke rechtsmacht over de meiers in de omgeving en speelde het een belangrijke rol bij het bestand van 1419 en de vrede van 1422 tussen de Schieringers en de Vetkopers. Tussen 1514 en 1524 had het klooster veel te lijden van de Saksische, Gelderse en keizerlijke troepen, die zich te buiten gingen aan vernielingen en veeroof. Het besluit in 1580 van de Staten van Friesland tot opheffing van de kloosters betekende ook voor het Gerkesklooster het einde. Nog in het zelfde jaar werd tot de verkoop van vee en gebouwen overgegaan. De abt week met een klein aantal kloosterlingen uit naar het refugiehuis in de stad Groningen. De reductie van Groningen maakte in 1594 echter een einde aan deze kleine kloostergemeenschap. De laatste kloosterlingen verspreidden zich toen. Alleen de abt bleef in de stad wonen. In 1594 werd de kloostergebouwen afgebroken op het brouwhuis na, dat sinds 1629 dienst doet als kerk van het huidige dorp Gerkesklooster. Te vermelden is nog dat het Vrouwenklooster te Burum een dochterklooster van het Gerkesklooster was

De cisterciënzers van abdij Boskamp te Termunten hadden behalve in de stad Groningen ook in Appingedam een refugiehuis