Op 1 september 1832 stichtte Mère Marie Joseph (Maria Raaymakers, 1781-1867) de congregatie van de Zusters Franciscanessen Penitenten Recolletinen van de Onbevlekte Ontvangenis van Mariadal te Roosendaal, gebaseerd op de regel van de Derde Orde van de H. Franciscus van Assisi en het leven van de eerste christenen. De congregatie stamt af van de Penitenten Recollectinen van de Reform van Limburg, gesticht door Moeder Johanna van Jezus (Johanna Baptista Neerinck, 1576-1648) op 20 september 1623. Tengevolge van de Franse Revolutie vluchtten in 1796 enkele zusters uit het klooster van Leuven, dat ook tot de Reform van Limburg behoorde, naar de enclave Bokhoven. Van daaruit vestigden zij zich in 1801 in Dongen. Maria Raaymakers werd de eerste novice die in Dongen is toegetreden. Vanuit Dongen werd in 1820 de congregatie van Etten gesticht en vanuit Etten in 1832 de congregatie van Roosendaal. Vanuit Roosendaal volgde in 1838 nog de congregatie van Oudenbosch. Sinds de oprichting in 1934 van een nieuw moederhuis met noviciaat, dat de naam "Mariadal" kreeg, werden de "soeurs van Roosendaal" in de volksmond kortweg "Zusters van Mariadal" genoemd. Meteen vanaf de oprichting van de congregatie in 1832 werd gestart met het kosteloos geven van opvoeding en onderwijs aan bij voorkeur kansarme meisjes, meestal op verzoek van een pastoor of kapelaan. Naast de zogenaamde armenschool werd een school voor beter gesitueerden opgericht die schoolgeld konden betalen. Daarvan kon de armenschool mede onderhouden worden en ook moest in het levensonderhoud van de zusters worden voorzien.

Het aantal leden van de congregatie nam in hoog tempo toe. In even snel tempo werden in Nederland succursaal huizen, weeshuizen, scholen en internaten opgericht, meestal op verzoek van een pastoor of kapelaan van een stad of dorp. Ook een huis voor oude dames werd opgericht en beheerd. Opvoeding en onderwijs in allerlei vorm bleven het belangrijkste doel van de congregatie. Op kleinere schaal hebben zusters in de wijkverpleging en bejaardenzorg gewerkt. Nadat het onderwijs in Nederland volledig gesubsidieerd werd, heeft de congregatie haar internaten en scholen overgedragen aan lokale besturen. Rond 1985 werd de laatste school in Nederland overgedragen.

Nieuwe uitdagingen dienden zich aan waarvoor zusters zich met hart en ziel inzetten. Te denken valt aan omscholing van onderwijs naar pastorale taken, participatie in allerlei particulieren initiatieven en projecten op sociaal - maatschappelijk terrein waarbij vanuit de Franciscaanse spiritualiteit steeds het kansarme kind of de kansloze volwassene voorrang genoten. In 1842, reeds 10 jaar na de oprichting van de congregatie in Roosendaal, staken een vijftal zusters - waaronder ook een zuster van Etten - de oceaan over om zich te vestigen op Curaçao. Behalve de vestiging in Willemstad werden meerdere kleine communiteiten met scholen gevestigd in het buitengebied. Een uitbreiding naar Bonaire en Aruba volgde, waar zowel onderwijs als bejaarden - en ziekenzorg door zusters werd verleend. Het aantal intredingen vanuit de lokale bevolking groeide aanzienlijk. In 1992 werd groots gevierd dat de congregatie 150 jaar present was op het eiland. Scholen en internaten werden allen overgedragen. Een kleine ouder wordende communiteit, bestaande uit "eigenlandse" zusters, is nog present. In 1856 vertrokken een vijftal zusters naar Suriname om daar de congregatie te gaan vestigen. Ook hier werden meerdere kleine of grote communiteiten gevestigd met scholen en/of een internaat. Slechts één Surinaamse zuster vertegenwoordigt de congregatie nog in Suriname.

In 1961 werd op verzoek van een pater-missionaris een nieuwe vestiging gerealiseerd in een buitenwijk van Santiago (Chili). Er werden drie grote scholen opgericht waar kwalitatief goed onderwijs gegeven wordt. Het aantal zusters is altijd klein gebleven. De congregatie is bezig met de verzelfstandiging van dit stukje congregatie in Zuid-Amerika. Sinds de zestiger jaren is de toestroom van nieuwe leden opgedroogd en zette de vergrijzing van de leden in. De congregatie besloot de kloostercommuniteit St. Elisabeth te Roosendaal om te vormen tot een erkend kloosterverzorgingshuis, uiteraard na een intensieve verbouwing die in 1977 gereed was. In 2000 werd het mogelijk gemaakt om behalve zusters van de congregatie ook leken op te nemen in de verzorging en/of verpleging van St. Elisabeth. Daarmee kreeg St. Elisabeth de status van regulier woonzorgcentrum. In 2004 werd besloten om het oude St. Elisabeth - behalve de karakteristieke voorgevel - af te breken en een volledige nieuwbouw te realiseren die sinds 2012 in gebruik werd genomen. Aanleunend tegen St. Elisabeth zijn appartementen gerealiseerd voor de extramurale leden van de congregatie en voor ouderwordende stadsgenoten. Vanuit St. Elisabeth wordt thuiszorg verleend aan de bewoners. Eind 2011 verhuisden de laatste zusters vanuit Mariadal naar het terrein van St. Elisabeth. Op dit terrein zijn verschillende bouwdelen gerealiseerd. De Mariastede is het nieuwe bestuurscentrum en gemeenschappelijke ontmoetingsplaats van de congregatie en in de Franciscusstede en de Clarastede wonen nog een groot aantal zusters. In november 2013 ging het moederhuis Mariadal over in handen van de Provincie Noord-Brabant die het karakteristieke kloostergebouw (rijksmonument) met tuin een nieuwe passende herbestemming wil geven.

In 1855 werd een rechtspersoon naar civiel recht opgericht genaamd "Zedelijk lichaam" onder de zinspreuk "Genootschap tot Opvoeding" (zie hiervoor rubriek 2 van de inventaris). Deze rechtspersoon was nodig om scholen en dergelijke op te richten. In 1979 werd dit veranderd in de naam "Zusters Franciscanessen Penitenten Recollectinen van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria". De congregatie is een congregatie van pauselijk recht. Dit recht is verkregen in 1869. De congregatie heeft een algemeen bestuur, gevestigd te Roosendaal, en bestaat uit de algemeen overste en enkele raadsleden. Zij worden door het algemeen kapittel gekozen. In de loop der geschiedenis kende de congregatie bestuurstermijnen van zes, drie, vijf en sinds 2012 vier jaar. De overzeese gebiedsdelen van de congregatie zijn steeds aangeduid als regio, hadden een regionaal bestuur en hielden eigen regionale kapittels (zie hiervoor bijvoorbeeld rubriek 1.7.1.1.2).