Zoeken in collecties

Sinds de 13e eeuw stond er in, op het eiland Voorne gelegen Abbenbroek aan de westzijde van de oude kern een parochiekerk die aan de heilige Egidius toegewijd was. Aan deze kerk werd in 1483 een kapittel verbonden, dat uit een college van acht kanunniken bestond. Een van deze acht kanunniken stond als deken aan het hoofd van dit college. Hij genoot als enige een dubbele prebende. Hoewel het bestaan van een stichtingakte niet bekend is, is als stichter van dit kapittel Wolfert VI van Borselen, heer van Veere, aan te merken. Hij en zijn opvolgers bezaten het recht van collatie. Dit recht kwam echter via vererving bij de burggraven van Montfoort te berusten, toen zij in de 16e eeuw een deel van de heerlijkheid Abbenbroek in handen kregen. Wellicht mede door de verheffing tot collegiale kerk, werd kort vóór 1500 de beslissing genomen de kerk te vergroten. Krachtens de door paus Sixtus IV en de door paus Julius II of III aan het kapittel verleende exemptie viel het kapittel niet onder de rechtsmacht van de aartsbisschop van Utrecht, maar onder direct gezag van de paus. Op dit recht beriepen deken en kanunniken zich toen in 1571 het kapittel gevisiteerd werd door de aartsbisschoppelijke officiaal en de deken en kanunniken weigerden deze vistatie toe te staan. Pas na enige discussie waren zij bereid de visitatoren te ontvangen. Toen in 1572 Den Briel werd ingenomen en het eiland Voorne door de geuzen werd bezet, leidde dit waarschijnlijk kort daarna tot de plundering van de kerk en tot het verdrijven of het gevangennemen van de geestelijken. In 1574 werd in Abbenbroek voor het eerst een gereformeerde predikant aangesteld. Vanaf toen zullen de kapittelgoederen onder beheer van de Staten van Holland zijn gekomen, die dit beheer sinds 1578 overliet aan een aparte organisatie, het zogenaamde Geestelijk Kantoor van Delft. Dit kantoor kende een aparte rentmeester voor het beheer van de geestelijke goederen op Voorne en Putten, die vanaf omstreeks 1590 geleidelijk verkocht werden