Mijn Studiezaal (inloggen)VW-P017 Voorwerpen Kruisheren
VW-P017-Ag0101 Schilderij van de vrijkoop van de Christenslaven
Toelichting:
Op een hemeltroon zit God de Vader met een hemelglobe die zijn almacht verbeeldt. Naast hem zit de verrezen Christus met het kruis. Tussen hen in zweeft de Geestesduif. Onder deze Drie-eenheid delen drie engeltjes scapulieren uit; het blauwwitte kruis hierop verwijst naar de orde der Trinitariërs, die als voornaamste opdracht had de gevangen christenslaven vrij te kopen uit de handen van zeepiraten en Moren. Op het onderste register bevindt zich een aantal van deze christenslaven. Een van de twee Trinitariërs op de voorgrond overhandigt geld aan een Moor. Linksonder voeren de Trinitariërs de bevrijde gevangenen weg. Rechtsonder bidt een reeds bevrijde gevangene met scapulier en een nog aan handen en voeten geboeide gevangene, een ander reikt naar de scapulieren die vanuit de hemel worden uitgereikt. Over de broederschappen tot bevrijding van de christenslaven, zie Opmerkingen
Datering:
1700-1800
Deelcollectie:
Kruisheren
Plaats vervaardiging:
Brabant
Materiaal/techniek:
Olieverf op linnen
Lengte in cm:
106
Breedte in cm:
73,5
Hoogte in cm:
Lijst 119,5 x 85,5 cm
Opmerkingen:
Tot de vele broederschappen die in de kruisherenkloosters werden opgericht behoorden die, welke tot doel hadden de door de Turken en Moren gevangengenomen christenen vrij te kopen. De veroveringsdrang door de Turken in Oost-Europa beangstigde de mensen zeer. In 1528 en 1683 belegerden de Ottomanen Wenen, in het derde kwart van de 17e eeuw voerden de Turken oorlog tegen Venetië en Oostenrijk en delen van Oost-Europa kwamen onder Islamitisch bewind. In 1683 maakte de Poolse koning Jan II een eind aan de opmars, maar de schrik bleef nog lang hangen. Deze sfeer in de tweede helft van de zeventiende eeuw was een goede voedingsbodem voor de genoemde broederschappen. Al sinds 1200 bestonden deze broederschappen binnen de Orde der Trinitariërs, reguliere kanunniken die zich vooral op deze bevrijdingen richtten. Nu gebeurde dit ook in andere orden. Aan de Algerijnse en Turkse zeepiraten die de door hen gevangen genomen christenen voor zich lieten werken als slaven, moesten hoge losgelden worden betaald. In 1645 richtten de kruisheren in Venlo een broederschap op van de Vergaderinge ofte Broederschap der alder H. Dryvuldigheyt ende des H. Kruys, waarin de devotie tot het kruis werd verenigd met het doel de christenslaven te bevrijden. De kruisherenkloosters in Maaseik, Hasselt, Roermond, Venlo, St. Agatha en Ehrenstein volgden de voorbeelden van Venlo en Maaseik en werden de broederschappen opgericht. In klooster St. Agatha richtte prior W. Penecamp (1687-1719) in het jaar 1689 de "Aartsbroederschap op van het scapulier van de Allerheiligste Drievuldigheid en van de Heilige maagd Moeder van Remedie tot verlossing van de gevangen Christenslaven". De Aartsbroederschap werd opnieuw opgericht in 1718. . Van prior Penecamp wordt in het klooster een geschilderd portret bewaard uit 1689 (zie VW-P017-Ag0158)
Documentatie:
Literatuur: M. Beilmann-Schöner, Mieke M. van Zanten e.a., "In Cruce Salus. 800 Jahre Klosterleben. Das Kulturerbe der Kreuzherren in Westeuropa", tentoonstellingscatalogus (D/NL), Bentlage 2010, p. 324; "Inventarisatie-rapport Klooster St. Agatha", Stichting Kerkelijk Kunstbezit in Nederland (SKKN), 2 delen: tekst en foto's, 1996, inv. nr. 101; C.R. Hermans, “Annales canonicorum regularium S. Augustini, Ordinis S. Crucis”, Deel I-III (Silvae-ducis 1858), I (2), p. 121-122, III p. 428; L.C.B.M. van Liebergen red, “'waer een paradis". Kloosterleven in Brabant na de Reformatie”, tentoonstellingscatalogus Uden 1987, Museum voor Religieuze Kunst (Uden 1987), p. 127, nr. 5, afb. 130 (gedateerd: 1689)
Trefwoorden:
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 31-03-2023
1 gedigitaliseerd
