Mijn Studiezaal (inloggen)VW-P017 Voorwerpen Kruisheren
VW-P017-Ag0004 Lezenaar (lutrijn)
Toelichting:
Lezenaar in de vorm van een adelaar met gespreide vleugels, de kop zijwaarts gewend. Op de rug, tussen de vleugels, een smeedijzeren boekensteun. De adelaar staat op een bol, die de overgang vormt naar een nieuwe standaard, welke werd vervaardigd na de brand van de kapel in 1944. De lezenaar stond achter het oksaal in het koor, tussen de twee rijen koorbanken, zoals op oude prenten te zien is. Hij diende voor de monumentale gezangboeken uit het klooster zoals een graduale, of voor liturgische boeken waaruit werd voorgelezen, zoals het evangeliarium
Datering:
1750-1800 (adelaar), 1948 (standaard)
Deelcollectie:
Kruisheren
Materiaal/techniek:
Eikenhout, smeedijzer
Breedte in cm:
136
Hoogte in cm:
189,5
Opmerkingen:
De lutrijn werd vervaardigd tijdens de ambtsperiode van prior Henricus Peters(s)en (1733-1749) van het voormalige Kruisherenklooster te Venlo. Ze zou in het midden van het koor van de kloosterkerk van de Kruisheren aldaar hebben gestaan. Na de opheffing van dit klooster in 1797 werd ze, hoogstwaarschijnlijk door W.M. Kanters osc, meegenomen naar het Kruisherenklooster van Brüggen en na de opheffing van dit convent in 1802 overgebracht naar St. Agatha. De lezenaar, die te zien is op een negentiende-eeuwse tekening van J. van Boldrik (1816-1895) van het interieur van deze kloosterkerk, is zeer waarschijnlijk te identificeren met het hier besproken exemplaar. Dit geldt evenzeer voor de lezenaar, te zien op de litho van C.J. Grips uit 1855 en voor die, welke is te zien op een foto, afgedrukt in Kuilenburg 1983, p. 29 (afb.15). Volgens Hermans was de adelaar verguld en stond ze ook in de kloosterkerk van St. Agatha in het midden van het koor ten behoeve van de cantor. Tijdens de brand van 9 mei 1944 werd de adelaar gered, niet het onderstel. Blijkens bewaard gebleven brieven, d.d. 1 en 15 juni 1948 blijkt dat de adelaar, evenals de beelden van St. Agatha en Maria (inv.nr.29) ten behoeve van restauratiewerkzaamheden naar het atelier van fa. P. Verbraak te Tilburg zijn gebracht. De sculpturen zouden er volgens Jhr. Dr. C.O.M. van Nispen tot Sevenaer ondeskundig door een meubelmaker zijn behandeld. Gerhard Janssen, kunstschilder te Den Haag, die de genoemde sculpturen destijds te Tilburg heeft bezichtigd, gaf adviezen t.a.v. de beschildering ervan. De adelaar zou moeten worden verguld met 'dukaten goud'. Het advies is niet ten uitvoer gebracht. M. Pietersen, beeldhouwer te Den Haag, heeft blijkbaar alsnog de restauratie van het houtwerk uitgevoerd. Naar voorbeeld van onderhavige lutrijn is destijds een lezenaar gemaakt voor het Kruisherenklooster te Diest (Clair-Lieu 2 (1944) p.128). Eenzelfde adelaarslutrijn in het voormalige klooster te Kerniel is nog geheel intact
Documentatie:
Literatuur: "Inventarisatie-rapport Klooster St. Agatha", Stichting Kerkelijk Kunstbezit in Nederland (SKKN), 2 delen: tekst en foto's, 1996, inv. nr. 4; A.A.J.J. van Pinxteren, “Pronkstukken Venlo 650 jaar stad”, tentoonstellingscatalogus Venlo 1993, Goltziusmuseum (Venlo 1993) , p. 130-131, (afb. p. 130); H. Drenth, “De akker is de wereld. De Kruisheren van Ter Apel en de strijd om het bestaan”, tentoonstellingscatalogus Ter Apel 1992, Museum Klooster Ter Apel (Winschoten, z.j.) (1992), p. 51, cat. nr. 73 (regeerperiode H. Peters(s)en: 1724-1749); L.C.B.M. van Liebergen red, “'waer een paradis". Kloosterleven in Brabant na de Reformatie”, tentoonstellingscatalogus Uden 1987, Museum voor Religieuze Kunst (Uden 1987), p. 127, afb. 128a (tekening J. Boldrik);Scheerder osc, J., “Henricus Martinus Franciscus Hollmann, tweeën-vijftigste magister generaal der orde van het H. Kruis”, 1853-1927 (Diest 1966), tegenover p. 65: foto kerkinterieur St. Agatha, vóór 1944); L. Heere, 'Het Kruisherenklooster te Venlo 1643-1836' in: "Publications de la Société historique et archéologique dans le Limbourg", Deel XCIV-XCV (1958-1959), p. 231-232; “Clairlieu”. Tijdschrift gewijd aan de geschiedenis van de Kruisheren, 1 (1943) - heden (aanvankelijk o.d.t. Clair-Lieu), 13 (1955), p. 58-59;Brieven, d.d. 1 en 15 juni 1948 over de restauratiewerkzaamheden; Dossier Elsen, klooster St. Agatha; Hermans, C.R., “Annales canonicorum regularium S. Augustini, Ordinis S. Crucis”, Silvae-ducis 1858, deel I (2), litho t.o. p. 154, p. 207, nr.4
Trefwoorden:
Organisatietrefwoorden:
laatste wijziging 07-07-2022
1 gedigitaliseerd
totaal 2 bestanden
