Kloosters in Nederland
Het naslagwerk 'Kloosters in Nederland' geeft informatie over kloosters en kloostergemeenschappen die in Nederland gevestigd zijn of waren. Het kan u wegwijs maken als u op zoek bent naar informatie over kloosters waarvan u alleen de vestigingsplaats kent. Of als u wilt weten welke kloostergemeenschappen in een bepaalde plaats gevestigd waren. Het naslagwerk is nog in opbouw. We vernemen graag uw suggesties voor verbeteringen en aanvullingen!
Het naslagwerk onderscheidt kloosterorganisaties en vestigingsplaatsen. Bij een kloosterorganisatie vindt u informatie over een bepaalde orde of congregatie; een vestigingsplaats geeft informatie over een concreet klooster. In Nederland waren ca. 250 kloosterorganisaties aanwezig met samen meer dan 5000 vestigingsplaatsen.
- Bij uw zoekacties kunt u 'Verfijnen op kloosterorganisatie': u vindt dan gegevens over de betreffende orde/congregatie en al haar vestigingsplaatsen.
- U kunt ook 'Verfijnen op vestigingsplaats': u vindt dan alle kloosters die in een bepaalde plaats gevestigd waren.
Het naslagwerk bestaat uit twee deelbestanden: (1) kloosters in de oude periode tot ca. 1800 en (2) de moderne periode, vanaf ca. 1800. De deelbestanden worden in de database aangeduid met 'oude periode' en 'moderne periode'. De honderden kloosters die tijdens de middeleeuwen in Nederland gesticht werden, waren rond 1800 bijna allemaal weer verdwenen ten gevolge van de Reformatie en een protestants gezinde overheid. Slechts enkele kloostergemeenschappen wisten de overgang van de oude naar de moderne periode te overleven op één locatie en behorend tot dezelfde orde/congregatie. Deze kloosters zijn in het naslagwerk twee keer opgenomen. Concreet gaat dit om het Kruisherenklooster in Sint Agatha en het begijnhof in Breda. Vanaf 1800 begon een nieuwe bloeiperiode waarin op duizenden plaatsen kloosters verschenen.
Ad (1) kloosters oude periode
Voor dit deelbestand is veel dank verschuldigd aan prof. dr. Koen Goudriaan, emeritus hoogleraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Zijn "Kloosterlijst VU" (zie website) heeft gediend als uitgangspunt voor de vermelde vestigingsplaatsen. De gemaakte keuzes en vermelde gegevens zijn met dr. Goudriaan afgestemd. In het naslagwerk van het Erfgoedcentrum wordt bij iedere vestigingsplaats via het 'ID-nummer' naar de kloosterlijst van de VU verwezen.
De beschrijvingen in de kloosterlijst van de VU werden opgesteld als hulpmiddel voor wetenschappelijk onderzoek; die van het Erfgoedcentrum zijn gericht op iedereen met interesse in Nederlandse kloosters. Mede daardoor verschillen de naslagwerken op de volgende punten:
- De vestigingsplaats is bij Erfgoedcentrum de betreffende plaatsnaam; in de VU kloosterlijst gaat het om de naam van de parochie waartoe het desbetreffende klooster behoorde.
- Het Erfgoedcentrum combineert kloosters, uithoven, refugia, termijnhuizen en kapittels in één naslagwerk. Bij elke vestigingsplaats wordt aangegeven om welke soort vestiging het gaat.
- Het Erfgoedcentrum heeft iedere vestigingsplaats voorzien van een korte geschiedschrijving en van een bijlage, waarin in uitgeschreven vorm de geraadpleegde literatuur is opgenomen.
- Het Erfgoedcentrum vermeldt bij de vestigingsplaatsen geen archeologisch onderzoek. Deze informatie vindt u wel in de VU kloosterlijst.
Ad (2) kloosters moderne periode
Dit bestand bevat nog veel onvolkomenheden, waaraan gewerkt wordt. Vaak geraadpleegde bronnen zijn voorlopig als volgt afgekort:
- 'Abdijen lage landen' = M. van der Plas, F. Brinkel, R. Lutz en A. Hoste: Abdijen in de Lage Landen en de mensen die er wonen (Tielt, Lannoo, 1989).
- 'KS' = J.P.A. van Vugt: Kloosters op schrift (tweede bewerkte uitgave, Nijmegen 2003).
- 'NMM' = J. Willemsen: Nederlandse missionarissen en hun missiegebieden (Nijmegen, Katholiek Documentatie Centrum, 2006).
- 'Nolet' = W. Nolet: Katholiek Nederland (encyclopedie in drie delen, 's-Gravenhage 1930 en 1932).
- 'PA' = Pius Almanak, het jaarlijks uitgegeven adresboek van katholiek Nederland.
Deze link voert u rechtstreeks naar een zoekscherm voor het naslagwerk Kloosters in Nederland.